Citizen Four

​

เมื่อช่วงปี 2013 ถ้าใครได้ติดตามข่าวน่าจะคุ้นหน้าคุ้นตากับผู้ชายคนนี้บ้าง เอดวาร์ด สโนเดน เขาออกมาเปิดเผยว่ารัฐบาลอเมริกากำลังล้วงความลับประชาชนอยู่ ซึ่งนั่นเป็นสิ่งที่ผิดกฎหมาย เขาทนไม่ได้จึงออกมาเปิดเผยความลับนี้ แต่นั่นกลับทำให้เขาถูกกล่าวหาว่าทรยศชาติ และถูกตามไล่ล่า

คือเราเป็นคนที่ค่อนข้าง sensitive กับเรื่องพวกนี้มากพอสมควร อย่างประเด็นสิทธิส่วนบุคคล แล้วยิ่งเกี่ยวกับไอทีด้วย ทำให้ตอนข่าวออกตอนนั้นสนใจมากอย่างเป็นพิเศษ เพราะเห้ย นี่ไม่ปกติแล้วนะ เรากำลังโดนลุกล้ำความเป็นส่วนตัว นั่นเท่ากับเหมือนเขาจะพยายามจำกัดความคิดเราให้อยู่ในกรอบ ให้ไม่คิดนอกเหนือไปกว่านั้นจะได้ควบคุมได้ง่ายงั้นหรือ นี่ก็เป็นไอเดียที่สโนเดนคิดเหมือนกัน เขาไม่ต้องการโดนลุกล้ำเรื่องส่วนตัว เพราะฉะนั้นเขาซึ่งทำงานอยู่ใน NSA จึงหาวิธีล้วงความลับออกมา แล้วเผยแพร่ให้ประชาชนทั่วทั้งโลกได้รับรู้

สารคดีมันไม่มีอะไรมากหรอก แต่ให้เราพูดตรงๆไหม ตัวเราที่ดูทั้งสารคดีเรื่องนี้และตัวหนังของริดลี่ย์ สกอตต์อย่าง Snowden ที่นำแสดงโดยโจเซฟ กอร์ดอน เลวิตต์กล้าพูดได้เต็มปากเลยว่าสารคดีนี่แม่งสนุกตื่นเต้นกว่าหนังเยอะ ทั้งๆที่หนังควรสนุกตื่นเต้นกว่าเพราะใส่ความเว่อวังอลังการได้แถมหนังยังพาไปดูช่วงการขโมยอีก แต่หนังมันมีแค่นั้น มันไม่มี passion อะไรเลย ซึ่งในสารคดีแน่นอนว่ามันเรียลมาก และเราลุ้นไปกับนักทำสารคดีจริงๆ เพราะถ้าเธอถูกจับได้ก็จบ ถ้าสโนเดนถูกจับได้ก็จบ อเมริกาไม่เอาเขาไว้แน่นอน เพราะฉะนั้นแค่ต้นเรื่องที่ลักลอบเจอกัน อันนั้นก็โคตรตื่นเต้นแล้ว

​

สารคดีไม่มีอะไรมาก หลังจากนัดเจอกันเสร็จก็มีอยู่แต่ในห้องโรงแรม เราได้รู้วิธีการหลบซ่อนตัว หลบหนีของสโนเดน รวมทั้งประสบการณ์การหลบ และการไม่ให้คนรู้ว่าตนอยู่ไหน คือเหมือนเขาก็บอกให้นักทำสารคดีทำตามงี้ๆๆนะ เพราะถ้าทำแบบนี้คุณซวยแน่นอน ซึ่งมันเครียดแหละ เพราะในนั้นคือการกระทำแค่เล็กๆน้อยๆแต่มาแขวนชีวิตไว้จริงๆ

สิ่งที่น่าสนใจคือแนวคิดของเขามากกว่า ยอมรับว่าครึ่งหลังเรื่องน่าเบื่อไปบ้างเพราะมีแต่บทสนทนา แต่ถามว่าบทสนทนานั้นเทพไหม เทพมากจนน่าเบื่อนั่นแหละ เพราะไม่เข้าใจ แต่มันน่าสนใจมาก บางช่วงคือมันเหนือคลังความรู้ในหัวเราไปจริงๆ และมันหนักเกินจะเติมเข้า แต่ก็นั่นแหละ มันน่าสนใจมากๆ ไม่งั้นงดูได้ไม่จบ

เป็นสารคดีที่ดีมากอีกเรื่องนึง มันทำให้เราตระหนักว่าเห้ย เราให้ใครมาละเมิดชีวิตเราไม่ได้นะ เหมือนเป็นตัวปลุกสิทธิในตัวเองของเราออกมา เพราะมันไม่ใช่แค่เรื่องเล็กๆนะบางที แต่บางเรื่องมันลามไปใหญ่ได้มากๆ และมันไม่ใช่สิ่งที่ควรให้คนอื่นได้รับรู้ คือเหมือนมันสะท้อนหลายอย่างในโลกปัจจุบันที่โดนโซเชียลครอบครองได้อย่างดีด้วย แต่สารคดีเรื่องนี้ไม่ได้ตามล่า แอ็คชั่นหรืออะไรเลยนะ คือถ้าคุณไม่ชอบหนังสนทนาเยอะๆก็จบ เพราะเขาคุยกันทั้งเรื่อง แต่ถ้าสนใจเรื่องกฎหมายหรือว่าเรื่องไอทีอะไรงี้คือเป็นเรื่องที่ดีมากๆ เพราะถึงในเรื่องสโนเดนจะคุยกับนักทำสารคดี แต่พวกเราที่นั่งดูก็เหมือนได้นั่งคุยแลกเปลี่ยนความคิดกับเขาไปด้วย ยิ่งช่วงแรกๆนี่ก็สนุกเลย อยากให้ทุกคนได้ลองไปดูกัน เพราะเราเชื่อว่าเหตุการณ์ของสโนเดนยังไม่จบแน่นอน