แผ่นดินอื่น:ในประเทศของเรา

แผ่นดินอื่น:ในประเทศของเรา


ถ้าชีวิตเริ่มต้นที่ 40 การคืนสู่แผ่นดินของ กนกพงศ์ สงสมพันธุ์ ก็คงจะเรียกว่าได้นั่นคือการเริ่มต้นชีวิตสู่การเป็นตำนาน

กนกพงศ์ สงสมพันธุ์ เกิดเมื่อวันที่ 9 กุมภาพันธ์ 2509 การศึกษาในระบบขั้นสุดท้าย มหาวิทยาลัยสงขลานครรินทร์ ทว่าไม่จบ ออกมาทำงานด้านสำนักพิมพ์ช่วงเวลาสั้นๆ ก่อนไปใช้ชีวิตอยู่กับชาวบ้านแถบเขาหลวง นครศรีธรรมราช และกลับคืนสู่แผ่นดินเมื่อ 13 กุมภาพันธ์ 2549 ณ แผ่นดินนั้นด้วยวัยเพียง 40 ปี เขาเคยประกาศว่าเขาคือนักเขียนเพื่อชีวิตคนสุดท้าย

หนังสือแผ่นดินอื่น เกิดจากการลงไปใช้ชีวิตคลุกคลีอยู่กับผู้คนพื้นถิ่นของผู้เขียน โดยใช้สายตาของนักสังเกตการณ์ทางสังคม ก่อนกลับมานั่งทบทวนทำความเข้าใจปัญหา ในแผ่นดินอื่นผู้เขียนได้ใช้เรื่องราวและฉากที่เกิดจริงจากดินแดนบ้านเกิดของเขาในยุคถีบลงเขาเผาลงถังแดง การสังหารผู้ต้องสงสัยว่าเป็นคอมมิวนิสต์ที่พัทลุงราวปี 2510-2517 รวมทั้งฉากและเรื่องราวในหุบเขาฝนโปรยไพร นครศรีธรรมราช ก่อนที่แผ่นดินอื่นจะได้รับการประทับตรารางวัลซีไรท์ในปี 2539

รวมเรื่องสั้น แผ่นดินอื่น” ประกอบด้วยเรื่องสั้นขนาดยาว 8 เรื่องที่สะท้อนปัญหาของชีวิต และวัฒนธรรมท้องถิ่น ทั้งในระดับปัจเจกบุคคล ครอบครัว และสังคม สะท้อนการเผชิญหน้ากันระหว่างพัฒนาการของเมืองกับคุณค่าด้านมนุษยธรรมโดยมีฉากหลังเป็นท้องถิ่นภาคใต้ ซึ่งเรื่องสั้นแต่ละเรื่องในแผ่นดินอื่นจะฉายภาพสะท้อนสังคมทั้งเป็นบทบันทึกของยุคสมัยที่ว่ากันว่าใกล้ล่มสลายเต็มที

นอกจากผมแล้วเชื่อว่าคอวรรณกรรมหลายๆคนคงยกให้ กนกพงศ์ คือต้นแบบในการเขียนเรื่องสั้นขนาดยาว กล่าวในแง่รวมเรื่องสั้นแผ่นดินอื่น ซึ่งนอกจากเรื่องสั้นแต่ละเรื่องจะมีขนาดยาวแล้ว แต่ละเรื่องยังมีเนื้อหาที่หนักด้วย อันนี้เรียกได้ว่าเป็นลักษณะเฉพาะงานเขียนในแบบกนกพงศ์ ซึ่งเขียนงานที่หนักแน่น จริงจัง และสำหรับแผ่นดินอื่นดูเหมือนว่าจะมุ่งสื่อความหมายทางสังคมมากกว่านำเสนอปัญหาภายในของปัจเจก มองปัญหาแบบคู่ตรงข้าม แยกฝ่ายคู่ปฏิปักษ์อย่างชัดเจน

กระนั้นกนกพงศ์ ก็เคยยืนยันถึงเป้าหมายและอุดมคติในการเขียนหนังสือของเขาว่ามุ่งอธิบายถึงชีวิต สังคมและโลกในแง่มุมซึ่งตนเข้าใจ โดยนัยนี้จะเห็นได้ว่ากนกพงศ์ให้ความสำคัญและตระหนักต่อบทบาทของนักเขียนที่มีต่อสังคม เขาวางตนเองไว้ในฐานะนักสังเกตการณ์ทางสังคม ก่อนวิเคราะห์ปัญหานั้น โดยหยิบใช้เอางานวรรณกรรมเป็นเครื่องมือในการนำเสนอหรือแสดงทรรศนะความรู้สึกนึกคิดซึ่งกลั่นกรองตกผลึกแล้ว

ดังนั้นแล้วผมเห็นว่าแผ่นดินอื่นไม่เพียงเป็นวรรณกรรมสร้างสรรค์ยอดเยี่ยมแห่งอาเซียนเท่านั้น หากแต่อาจนับเป็นผลงานระดับมาสเตอร์พีซ ของนักเขียนหนุ่มผู้วายชนม์ผู้นี้ เพราะมันคือบทบันทึกของยุคสมัยที่รอวันล่มสลายจริงๆ ทั้งฉายภาพชนบทโดยเฉพาะอย่างยิ่งภาคใต้ ชีวิต ความเป็นอยู่ ความเชื่อ วัฒนธธรม รวมทั้งเหตุของปัญหาความไม่สงบในจังหวัดแดนชายที่กนกพงศ์ ในฐานะเจ้าของพื้นที่ได้บอกเล่าผ่านตัวหนังสือซึ่งหมดจดและงดงาม

และด้วยเนื้อหาที่หนักแน่น การถ่ายทอดเรื่องราวผ่านนักเขียนผู้อุทิศตนเพื่องานเขียนโดยแท้จริง แผ่นดินอื่นแม้จะอยู่ในบริบทของผืนดินปักษ์ใต้แต่เชื่อว่าผู้คนภูมิภาคอื่นก็สามารถรับรู้สัมผัสถึงปัญหาในภาพรวมได้ สังคมประเทศนี้สัมผัสรับรู้ถึงปัญหาได้ เพราะแท้ที่จริงแล้วเรื่องราวเหล่านั้นไม่ได้เกิดขึ้นเฉพาะที่ใดที่หนึ่ง และหาใช่แผ่นดินอื่นแต่คือแผ่นดินที่ทุกคนสังกัดอยู่ เป็นแผ่นดินของเราคือเรื่องราวของเรา